In Oaxaca, een staatsbeurs die de rijke erfenis van inheemse gewassen viert

Iedereen die tijd in Mexico heeft doorgebracht, kan uit de eerste hand verslag uitbrengen over de diepe eerbied van het land voor maïs, het oneindig veelzijdige en voedzame graan dat de basis vormt van het dagelijkse brood van het land, de tortilla, en van een groot aantal andere traditionele voedingsmiddelen. Maïs is veel meer dan alleen een gewas: maïs is sinds onheuglijke tijden een fundamenteel onderdeel van het Mexicaanse leven geweest, waarbij de heilige Maya-tekst de Popol Vuh vertelt dat de scheppergoden Tepeu en Gucumatz de eerste mensen vormden uit maízzoals maïs in het Spaans bekend staat.

Hier in Oaxaca, de zuidwestelijke Mexicaanse staat die bekend staat om zijn rijke culturele tradities, variërend van ingewikkelde ambachtelijke producten tot levendige muziek en dans, komt de verering voor maïs duidelijk naar voren als je een aantal van de favoriete gerechten uit het gebied bekijkt. Je zou je dag hier misschien kunnen begroeten met een dampende mok atole, een gezoete maïspap die lijkt op een uitgedunde pap; Geniet van een tussendoortje halverwege de ochtend memela’s, dikke maïstortilla’s belegd met varkensreuzel en een verscheidenheid aan andere toppings; en, tijdens het eten, knarsen in een tlayudaeen oversized tortilla gevuld met mozzarella-achtig quesillo kaas en gegrild boven hete kolen tot ze knapperig zijn. En als om de een of andere reden de Oaxaca-aanbidding voor maïs niet overduidelijk was, kan een wandeling door de jaarlijkse oogst van het gebied Feria Estatal de la Agrobiodiversidad– de staatsbeurs voor agrobiodiversiteit – maakt de zaak in een mum van tijd duidelijk.

Dit langverwachte evenement, dat tot doel heeft de agrarische rijkdom van Oaxaca zowel te promoten als te beschermen, vindt elk jaar eind november of begin december plaats. Dit jaar opende de beurs haar deuren op zaterdag 2 december in de gemeenschap San Pablo de Mitla, ongeveer een uur rijden ten oosten van de hoofdstad Oaxaca City. Een multisensorische viering van lokale gewassen, variërend van zoete aardappelen tot geneeskrachtige kruiden tot amarant, de Fería heeft van nature een sterke aanwezigheid van maïs. Dit jaar werden bezoekers van de beurs – variërend van fijnproevers tot agronomiestudenten tot biologen en meer – begroet door een uitgebreide boog bedekt met veelkleurige maïskorrels en bloemachtige gedroogde schillen, met een afbeelding in mozaïekstijl van een vrouw met lange vlechten die uit een korenaar komen.

Bezoekers liepen door de poort en kwamen onder een grote witte tent aan waar meer dan 500 boeren uit de hele staat en een handjevol boeren van buiten de staat hun kleurrijke, eetbare waren tentoonstelden. Languit op de grond, bovenop versleten petaten (matten van geweven vezels) of zittend op lage krukjes lieten de boeren hun zuurverdiende korenaren zien, ja, maar ook zorgvuldig opgestelde stapels gladde, glimmende bonen, kommen met felrode en gele chilipepers, groene hopen van snijbonen en nog veel meer gewassen. Volgens de Secretaría de Fomento Agroalimentario y Desarrollo Rural – het overheidsorgaan dat deel uitmaakt van een uit meerdere groepen bestaand organisatiecomité dat de beurs samenstelt – waren dit jaar ruim 500 exposanten aanwezig die tot 16 inheemse etnische groepen behoorden, met 35 Mexicaanse vertegenwoordigers. 64 inheemse varianten van maïs naast andere belangrijke gewassen.

In Mexico wordt, net als in de rest van de moderne wereld, de biologisch diverse traditionele landbouw steeds meer verdrongen door hybride en genetisch gemodificeerde gewassen die bestand zijn tegen zware toepassingen van industriële herbiciden en pesticiden. Gedurende vele millennia was het land van de Milpa– een onderling afhankelijk, wederzijds voordelig teeltsysteem van maïs, bonen, pompoen en de klasse van in het wild groeiende groenten die gezamenlijk bekend staan ​​als queliet– is het land sinds de zogenaamde Groene Revolutie van de jaren vijftig en zestig steeds meer overgegaan op enorme, van chemicaliën afhankelijke monoculturen van gewassen, waaronder maïs, limoenen, papaya en afzonderlijke soorten bossen die worden geteeld voor de houtoogst.

Het idee voor de Fería, dat nu elf jaar bestaat, werd geboren als reactie op deze ecologische crisis, die noodzakelijkerwijs het voortbestaan ​​in gevaar brengt van kleinschalige traditionele gewassen die meer tijd kosten om te verbouwen en minder lucratief om te verkopen, aldus Girmey López. Martínez, een landbouwingenieur en promotor van de traditionele landbouw. Elk jaar verenigt de beurs een diverse groep boeren die traditionele Oaxaca-gewassen blijven verbouwen, zelfs ondanks de opkomende vloed van de grote landbouw, en hun producten met het publiek delen om de culinaire bekendheid ermee te behouden en om geld te besparen. zaden om ze uit te wisselen met andere boeren die ze op de beurs ontmoeten, in een extra poging om de landbouwdiversiteit in de regio te behouden.

“Het doel van de beurs is het versterken en behouden van de biodiversiteit van de tuinen in de regio, Milpas, koffieplantages en cacaoplantages”, zei Martínez in een interview een paar dagen na de meest recente editie van de beurs, waarvoor hij hielp fondsen te werven. Naast een toenemende afhankelijkheid van monocultuur in Oaxaca, noemde Martínez factoren zoals de groei van de lokale veehouderij en de explosie van niet-duurzame ecotoeristische praktijken als extra druk die de landbouwdiversiteit in de regio in gevaar brengt.

Voor de man-en-vrouwproducenten José Gregorio Justo en Reina Ramirez Ronquillo uit de regenwoudrijke regio Chinantla in Oaxaca is het blijven verbouwen van de maïs die door hun voorouders is gezaaid van het allergrootste belang. “We mogen de tradities die we sinds vroeger tijden hebben niet kwijtraken,” zei Ronquillo op de kermis, terwijl ze achter de overvloedige uitstalling van het koppel stond met biologisch geteelde suikerriet, bananen, pompoenen, sperziebonen, koffie, bonen en diverse soorten fruit. maïs. “Waar wij wonen, verbouwen veel mensen genetisch gemodificeerde maïs. Maar we weten dat wat we verbouwen beter is dan dat soort maïs. En we zorgen ook goed voor de bodem.”

Vergezeld van haar schoondochter voegde Ronquillo eraan toe dat landbouw op de oude manier ook rekening houdt met toekomstige generaties. ‘We kopen niets in de winkel’, zei ze. “Alles wat we eten, groeien we. Veel moeders en vaders kopen tegenwoordig frisdrank en chips voor hun kinderen, en dat is puur vergif. Onze kleinkinderen eten gekookt chayoten, bananen, yucca; we maken vers water om te drinken en het is veel gezonder.”

In de buurt woonde Maria de Jesús Fuentes haar tentoonstelling bij paneelof met ruwe suiker gezoet tostadas gemaakt van inheemse maïs en op smaak gebracht met extra ingrediënten zoals cacao en geraspte kokosnoot. Fuentes was vanuit de Mandimbo-gemeenschap dicht bij de kust van Oaxaca gereisd en had, naast haar bereide producten, een verscheidenheid aan jonge fruitbomen op sleeptouw genomen, variërend van jackfruit tot sterfruit tot mango. Ze legt uit dat een deel van haar werk bestaat uit het bewaren van de zaden van verschillende soorten fruit, zowel om handel te drijven met andere boeren als om uit te groeien tot bomen die ze verkoopt.

“Er zijn twee grote bedreigingen voor criolla (inheemse) zaden vandaag”, zei Fuentes. “Eén daarvan is de dreiging van alle GGO-gewassen die iedereen zaait. En de andere is dat de jongeren gewoon niet willen blijven boeren. Onder beide bedreigingen kunnen soorten uitsterven. En daarom sparen we zaden.”

Terwijl veel van de verkopers zich aan biologische praktijken houden, blijven anderen inheemse gewassen zaaien, maar profiteren ze van het gemak dat landbouwchemicaliën bieden, zoals een boer uit de bergachtige regio La Cañada die toegaf commerciële mest te vermengen met geitenmest.

Martínez merkte op dat de meerderheid van de exposanten de beurs van dit jaar verliet met een gevoel van blijdschap over het evenement en de mogelijkheid om producten, zaden en ideeën uit te wisselen met andere telers en met het Oaxaca-publiek. “Dit is het tweede jaar dat we meedoen en we vinden het erg leuk om hier te zijn”, zegt Ronquillo uit de regio Chinantla. “Het maakt ons blij dat we de producten die we telen kunnen aanbieden.”